De crisis rond de Griekse staatsfinanciën ettert al lang maanden voort. En
iedereen wordt er rijker van, behalve Griekenland en de Europese Unie zelf.
Zo bleek afgelopen week dat speculatieve hedgefondsen stevig verdienen aan de
Griekse malaise. De fondsen hebben voor een appel en een ei verzekeringen
ingekocht tegen wanbetaling op Griekse staatsleningen, zogenoemde ‘credit
default swaps’ (CDS). De verzekeringen worden gewoonlijk ingekocht door
banken die direct beleggen in staatspapier of andere obligaties.
Grieks slaatje hedgefondsen
Als de onderliggende waarde van CDS-contracten – zoals Griekse
staatsobligaties – verdampt, bieden deze verzekeringen financiële
bescherming. Dat kan bijvoorbeeld handig zijn als Griekenland niet meer kan
voldoen aan zijn betalingsverplichtingen.
Gewone banken die Griekse staatsobligaties in portefeuille hebben, willen zich
graag verzekerd zien nu de Griekse staatskas meer dan leeg is en de
staatsschuld enorm.
Daar profiteren de hedgefondsen van, die eerder tegen lage prijzen de
CDS-verzekeringen kochten en ze nu tegen woekerprijzen aanbieden bij banken.
De Financial Times onthulde
afgelopen week dat vooraanstaande bankiers van zakenbank Goldman Sachs en
tien hedgefondsen die nu fors verdienen aan de verkoop van
CDS-verzekeringen, een copieus diner hadden in Athene, op 28 januari. En dat
was volgens de Britse zakenkrant geen toeval.
Rekening voor de eurolanden
Dat gekonkel levert banken als Goldman Sachs en de hedgefondsen veel geld op.
En dat zet weer kwaad bloed bij Europese regeringen, die aan voelen komen
dat zij straks de rekening moeten betalen, omdat Griekenland overeind
gehouden gaat worden. Reken maar dat financiële partijen erop wedden dat
Griekenland gered wordt. Die gaan daar dan ook nog eens flink op verdienen.
Het gevolg: boze politici die steeds luider roepen om strengere regulering van
de financiële markten. Zij moeten straks immers de beurs trekken en daar zit
geen enkele regering op te wachten. Vandaar dat Griekenland zelf - terecht -
fors moet saneren. Afgelopen week deed de Griekse regering een laatste bod:
men gaat 4,8 miljard euro extra bezuinigen, bovenop de al geplande
bezuinigingen, om het begrotingstekort en de staatsschuld te verkleinen.
Het is een onderhandeling die via de media gevoerd wordt. De Grieken bieden
een bezuinigingsbedrag, en dagen de andere eurolanden uit om over de brug te
komen met hun deel van de oplossing. De gedachte is dat als Griekenland maar
diep genoeg door het stof gaat, de bevolking van andere EU-landen het zal
accepteren dat hun eigen regering een deel van de Griekse schulden overneemt
of garandeert.
Nieuwe structuren
Die hulp komt er als het nodig is, linksom of rechtsom. De echt grote vraag
is wat de EU-landen onderling gaan afspreken over een nieuwe manier om met
begrotingscrises om te gaan. Want momenteel bestaat er geen enkele
juridische structuur om als Unie met zo'n crisis om te gaan.
Mogelijke oplossingen gaan van het ene extreme naar het andere. Duitse
economen stellen voor dat er een agentschap komt dat zich puur en alleen
bezig houdt met de oplossing van schuldproblemen van lidstaten. Gezien de
schulden die alle landen op zich namen om de kredietcrisis en de recessie te
bestrijden, lijkt dat geen slecht idee.
Maar er gaan ook stemmen op om de bevoegdheden van de Europese Commissie of de
Europese Centrale Bank op te rekken.
Weer anderen vinden dat saneringshulp overgelaten moet worden aan bestaande,
niet-Europese instituten, zoals het Internationaal Monetair Fonds (IMF),
maar dat vinden de meeste EU-regeringen hun eer te na. Het gaat immers om de
stabiliteit van de euro en die is van Europa. Het zou gek zijn, redeneren de
politici, als men voor de stabiliteit van de munt afhankelijk is van een
instituut dat doorgaans alleen te hulp geroepen wordt als een land in de
problemen raakt.
Het is nog onduidelijk wat het compromis is waar de Duitse regering op
aanstuurt. Zeker is in ieder geval dat Duitsland op dit punt overeenstemming
zoekt, ook met Nederland. Misschien dat Merkel donderdag op de gebruikelijke
afsluitende persconferentie na het onderhoud met Balkenende, meer
duidelijkheid geeft over wat Duitsland prefereert.
Lees ook:
Dit artikel is oorspronkelijk verschenen op z24.nl